Çek, ticari hayatta kullanılan bir ödeme aracıdır. Dolayısıyla çekin düzenlenmesi ile çeki tahsil etme hakkı doğar. Bu kapsamda, çekin tahsiline ilişkin bazı problemler yaşanmaktadır. Bu yazımızda bu hususu ele alacağız.
Çek Nedir?
Çek, bir banka hesabından belirli bir miktar paranın, belirli bir tarihte, belirli bir kişiye ödenmesi için yazılan bir ödeme aracıdır. Bu bağlamda; çek, bir kambiyo senedidir. Kambiyo senetleri, belirli bir hukuki sonuç doğuran ve bu sonuçtan dolayı tarafların belirli hak ve borçları olan belgelerdir. Diğer taraftan, çekin temelinde bir havale ilişkisi yatmaktadır. Burada ise, üçlü bir ilişki söz konusudur. Bunlar keşideci, lehtar ve muhatap bankadır.
Çekin Unsurları Nelerdir?
Bir senedin hukuken çek olarak kabul edilebilmesi için bulunması gereken zorunlu unsurlar vardır. (TTK M. 780/1). Bunlar sırasıyla şunlardır:
- “Çek” Kelimesi
- Belirli Bir Bedelin Kayıtsız ve Şartsız Havalesi
- Muhatap
- Düzenleme Tarihi
- Düzenleme Yeri
- Düzenleyenin İmzası
Çek Tahsilatı Nasıl Yapılır?
Çek tahsilatı, aşağıdaki yollardan biriyle yapılabilir:
Bankacılık İşlemleri Yoluyla Çek Tahsilatı Nasıl Yapılır?
Çek, görüldüğünde ödenir. Buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir. Düzenlenme günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan çek, ibraz günü ödenir. Bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek, düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise 1 ay ve ayrı kıtalarda ise 3 ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
İcra Yoluyla Çek Tahsilatı Nasıl Yapılır?
Geçerli bir çek bankada karşılıksız çıkarsa kambiyo senetlerine özgü icra takibi yapılabilir. Bunun yan sıra, karşılıksız çıkan çek hakkında, çek hamiline karşı şikâyet yoluna gidilir. Böylece, borçlu kişi hakkında cezai yaptırım uygulanır.
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazda, çekle ilgili karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi için hamilin şikâyeti üzerine her bir çekle ilgili olarak bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmedilir. Karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçu şikâyete tabidir. Şikâyet hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı ve devredilemez bir haktır. Bu sebeple, yalnızca çeki bankaya ibraz eden yetkili hamile tanınmıştır. Şikâyet süresi ise yetkili hamil tarafından çekin bankaya ibraz edildiği tarihten itibaren üç aydır. Bu süre ise, hak düşürücü süre olması sebebiyle önemlidir.
Çek için icra takibi yetkili icra müdürlüğüne karşı yapılır. Yetkili İcra Müdürlükleri şunlardır:
- Alacaklı tarafından çek keşide yerinde,
- Muhatap banka şubesinin bulunduğu yerde,
- Borçlunun veya borçlulardan herhangi birinin ikametgâhının veya ticaret sicil adresinin bulunduğu yerde,
Tüm bu talepleri içerir ödeme emrini tebliğ alan borçlu, 5 gün içinde İcra Mahkemelerine itiraz edebilir. Diğer taraftan, bu yolla yapılan takiplerde İcra Müdürlüklerine yapılan itirazlar geçersizdir. Ayrıca, icra takibine itiraz etmeyen borçlu 10 gün içinde ödeme yapmalı veya mal beyanında bulunmalıdır. Zira itirazda bulunmayan ve 10 günlük süre içerisinde ödeme de yapmayan borçlu aleyhine icra takip işlemlerine devam edilebilmektedir. Borçlu, bu gibi hallerde haciz ve muhafaza gibi tehditlerle karşılaşabilir.
Çek Tahsilinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Çek tahsilinde dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Çekin geçerli olup olmadığını kontrol edin.
- Çekin ibraz süresini kontrol edin.
- Çekin karşılığı varsa, çeki bankaya ibraz edin.
- Çekin karşılığı yoksa icra yolu ile tahsilatı talep edin.
Çek, iş ve ticaret hayatında çok yaygın şekilde kullanılan bir ödeme aracıdır. Çek tahsilatı, icra yoluyla yapılmak durumunda kalınmışsa, hassas bir hukuki süreci ihtiva eder. Hak kaybına uğramamak için ticaret ve icra hukuku alanlarında uzman ve çek hukuku konusunda deneyimli bir avukatın hukuki desteğinin alınması gerekir. Ofisimiz ile iletişim kurarak hizmet talep edebilirsiniz.
